Samorząd terytorialny to forma organizacji społeczności, która zarządza sprawami publicznymi na poziomie lokalnym w gminach, miastach, powiatach i województwach. Według ustawy o samorządzie gminnym podstawą działania samorządu jest wspólnota samorządowa.

“Art. 1.
1. Mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową.
2. Ilekroć w ustawie jest mowa o gminie, należy przez to rozumieć wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium.”

Zasady samorządności obejmują m.in. niezależność, samodzielność, demokratyczne podejmowanie decyzji oraz odpowiedzialność przed mieszkańcami. Ważną podstawą wyodrębnienia samorządu terytorialnego jest zasada pomocniczości zawarta w preambule Konstytucji RP. Głosi ona, że każdy szczebel władzy powinien realizować tylko te zadania, które nie mogą być skutecznie zrealizowane przez szczebel niższy lub same jednostki działające w ramach społeczeństwa.

• Organy samorządowe na poziomie gminy to organ stanowiący: rada gminy, rada miejska (w gminie miejsko-wiejskiej) lub rada miasta oraz organ wykonawczy: wójt, burmistrz lub prezydent miasta 
• Na poziomie powiatu to organ stanowiący: rada powiatu i organ wykonawczy: zarząd powiatu na czele ze starostą
• Na poziomie województwa to organ stanowiący: sejmik wojewódzki i organ wykonawczy: zarząd województwa z marszałkiem jako przewodniczącym

Budżet obywatelski to sposób na współdecydowanie mieszkańców o wydatkach publicznych, gdzie mogą zgłaszać propozycje projektów do realizacji. Według ustawy o samorządzie gminnym “Szczególną formą konsultacji społecznych jest budżet obywatelski.”

Udział w konsultacjach społecznych polega na wypełnieniu ankiety, uczestnictwie w spotkaniach lub zgłoszeniu swoich uwag do przedstawionych projektów. Formy i tryb konsultacji różnią się w zależności są od miasta/gminy. Określone są w stosownej uchwale rady miasta/gminy.

Korzyści to m.in. lepsze reprezentowanie interesów mieszkańców, wzrost zaufania do instytucji publicznych i poprawa jakości życia lokalnych społeczności.

Lokalny aktywista to osoba, która angażuje się w działania na rzecz swojej społeczności, często dążąc do wprowadzenia pozytywnych zmian.

Przykładem działań NGO mogą być projekty edukacyjne, ekologiczne, społeczne, które mają na celu wsparcie lokalnej społeczności.

Samorząd działa na poziomie lokalnym i jest niezależny w podejmowaniu decyzji, podczas gdy administracja rządowa działa na poziomie krajowym i wdraża politykę rządową.

Mieszkańcy mają prawo do wybierania władz w wyborach samorządowych, uczestniczenia w konsultacjach (chociaż ich głos nie jest dla władz wiążący), wnioskowania zmian oraz zgłaszania skarg. Mieszkańcy mają też prawo do podejmowania decyzji w ważnych sprawach swej społeczności w trybie referendum.

Metody obejmują organizację spotkań, warsztatów, kampanii informacyjnych oraz tworzenie platform do zgłaszania pomysłów.

Zrównoważony rozwój lokalny to podejście, które uwzględnia potrzeby społeczności, ochronę środowiska oraz wzrost gospodarczy.